درباره سامانه ژئوپورتال تالابهای کشور
تصميم خردمندانه در گرو داشتن اطلاعات کافي و صحيح است
مدت‌هاست زنگ خطر تالاب‌هاي کشور به صدا درآمده است و علت اين اتفاق علاوه بر سال‌هاي خشکسالي که همه جهان از جمله ايران با آن درگير است، ناشي از تصميم‌هاي مديريتي نادرست است؛ تصميم‌هايي که در بسياري مواقع به دليل نداشتن اطلاعات و علم کافي و نگاه کارشناسي گرفته شده است. به همين دليل وجود سامانه‌اي که بتواند اطلاعات درست و قابل اتکا در اختيار کارشناسان و مديران قرار دهد، ضروري به نظر مي‌رسد.
به همين علت شرکت سپهر دور کاو که متشکل از جمعى از فارغ‌التحصيلان ممتاز دانشگاه شريف، تهران و تربيت مدرس در مقاطع دكترا و كارشناسى ارشد، در رشته‌هاى سنجش از دور، مهندسى عمران (گرايش آب، خاك و محيط زيست)، منابع طبيعى، اقليم‌شناسى ماهواره‌اي و مهندسى كامپيوتر (گرايش هوش مصنوعى و نرم‌افزار) است و فعاليت خود را در زمينه كاربرد فناورى سنجش از دور در علوم جوى و زمينى و طراحى و پياده‌سازى الگوريتم‌ها و سيستم‌هاى وابسته آغاز كرده، اقدام به ايجاد سامانه ژئوپورتال ملي تالاب‌هاي کشور کرده است؛ سامانه‌اي که قرار است اطلاعات جامعي درباره تالاب‌هاي کشور در اختيار مديران، کارشناسان و علاقه‌مندان قرار دهد.
سميه سيما، مديرعامل شرکت سپهر دور کاو و عضو هيئت علمي گروه مهندسي آب دانشگاه تربيت مدرس درباره کار اين مجموعه مي‌گويد: «اين شركت با بهره‌گيرى از كادر علمى مجرب با تخصص‌هاى متنوع و در عين حال مرتبط با فناورى سنجش از دور، مجموعه‌اي منحصر به فرد و توانمند با رويكردى نوين در زمينه استفاده كاربردى از فناورى سنجش از دور را ايجاد كرده است. اين مجموعه توانايى طراحى سامانه‌ها و نرم‌افزارهاى تصميم‌يار و سامانه‌هاى تحت وب مبتنى بر اطلاعات سنجش از دور (Web-GIS و Web-RS)، سامانه‌هاى پايش، پيش‌بينى و هشدار بلاياى طبيعى (سيل، خشكسالى، طوفان‌هاى گرد و غبار و غيره) و همچنين مشاوره در زمينه طراحى سنجنده براى سكوهاى فضابرد و هوابرد را دارا و آماده ارائه خدمات در اين زمينه‌هاست.»
اکثر کشورهاي پيشرفته سامانه‌هاي اطلاعاتي پويايي دارند که اطلاعات متنوع زيست‌محيطي در آن وجود دارد و مديران و سياست‌گذاران مي‌توانند با مد نظر قرار دادن اطلاعات و تحليل آن‌ها، تصميم‌هاي بهتر و درست‌تري بگيرند، اما در خصوص منابع طبيعي تالابي ما تا به حال چنين سامانه‌اي نداشتيم، اين در حالي است که نيازش در داخل کشور کاملا احساس مي‌شد. سيما در اين باره مي‌گويد: «با توجه به اين نياز و تخصص شرکت ما در طراحي سامانه‌هاي اطلاعات مکاني با استفاده از داده‌هاي ماهواره‌اي، پيشنهاد ايجاد سامانه ژئوپرتال ملي تالاب‌ها را به سازمان حفاظت از محيط زيست داديم که با استقبال مواجه شد. در طرح پايلوت تالاب‌هاي چهار استان را مورد بررسي قرار مي‌دهيم که عبارتند از تالاب‌هاي شادگان و هورالعظيم در خوزستان، تالاب هامون در سيستان و بلوچستان، تالاب‌هاي گندمان و چغارخور در چهارمحال و بختياري و تالاب ميقان در استان مرکزي.»
او قابليت‌هاي اين سامانه را اين‌گونه معرفي مي‌کند: «اين سامانه اطلاعات متنوع تالاب‌هاي کشور را اعم از اطلاعات توصيفي، سري زماني و مکاني را تجميع مي‌کند که از طريق در اختيار داشتن اين اطلاعات مي‌توان تحليل‌هاي مختلفي را ارائه داد. با توجه به کمبود اطلاعات مکاني موجود، يک‌سري اطلاعات از تصاوير ماهواره‌اي استخراج کرديم مانند کاربري اراضي محدوده، تغييرات پوشش گياهي، تغييرات توپوگرافي، شدت و فراواني گرد و غبار و... و اين‌ها را داخل سامانه بارگذاري کرديم.»
سميه سيما در ادامه مي‌گويد: «با توجه به به‌روز بودن اطلاعات اين سامانه و تجميع اطلاعات تمام سازمان‌هاي مرتبط در آن، کارشناسان و مديران مي‌توانند تاريخچه کاملي از آنچه بر تالاب‌ها گذشته است، به علاوه شرايط حال حاضر تالاب‌ها داشته باشند و بر مبناي آن تصميمات لازم را بگيرند.»
مديرعامل شرکت سپهر دور کاو درباره علت ايجاد اين سامانه توسط شرکت مي‌گويد: «من به محيط زيست علاقه زيادي دارم و زمينه تخصصي کار شرکت هم در حوزه آب و استفاده از داده‌هاي ماهواره‌اي براي پايش منابع طبيعي و محيط زيست است. از آن‌جا که ما کشوري هستيم که در منطقه نيمه‌خشک قرار داريم و در سال‌هاي اخير بيش از هفتاد درصد مساحت تالاب‌ها را از دست داديم، اين مسئله در نظر ما پررنگ شد. از دست دادن تالاب‌ها و بحث خشکسالي و استفاده غيربهينه از آب باعث خيلي مسائل و مشکلات شد و خسارات زيست‌محيطي زيادي را تحميل کرد. از جمله اتفاقاتي که به خاطر از دست رفتن تالاب‌ها اتفاق افتاد مي‌توان به مواردي چون پديده گرد و غبار و از بين رفتن تنوع زيستي که در تالاب‌ها زندگي مي‌کردند، اشاره کرد. هزينه‌هايي که به علت ناپايدار به محيط زيست تحميل کرديم، قطعا در درازمدت خودش را نشان مي‌دهد و ما بايد با صرف هزينه‌هاي هنگفت، عواقب زيست‌محيطي را جبران کنيم. اين در کشور ما موضوعي جدي است. در برنامه ششم توسعه نيز توجه جدي به حقابه تالاب‌ها شده است. همه اين‌ها نشان مي‌دهد که چقدر مديريت صحيح بر پايه دانش و اطلاعات فني در اين زمينه مهم است. زماني ما مي‌توانيم تصميم‌هاي خردمندانه بگيريم که امکان استفاده از سامانه‌هايي را داشته باشيم که تصميم مديريتي را پشتيباني کنند. با توسعه سامانه و افزودن سرويس‌ها و وصل شدن به سامانه اطلاعي کنوانسيون بين‌المللي رامسر و در نهايت تکميل اين ژئوپرتال، مي‌توانيم اطلاعات جامع‌تر و کامل‌تر و در مناقشات براي مطالبه حقابه تالاب‌هاي مرزي بر پايه مستندات و اطلاعات بلند مدت نقش فعال‌تري داشته باشيم.»
کنوانسيون بين‌المللي رامسر مربوط به تالاب‌هاي مهم بين‌المللي، به ويژه تالاب‌هاي زيستگاه پرندگان آبزي براي حفاظت از تالاب‌ها و حيوانان و گياهان وابسته به آن‌ها (به ويژه پرندگان آبزي) است که در سال 1971 ميلادي در شهر رامسر به تصويب رسيد. در ابتدا اين معاهده به امضاي نمايندگان 18 کشور شرکت‌کننده رسيد، اما امروزه 169 کشور جهان عضو اين پيمان هستند. در‌واقع کشور ما 24 مجموعه تالابي دارد که در مجموعه کنوانسيون بين‌المللي رامسر ثبت شده است.
سيما در تکميل صحبت‌هايش درباره نحوه جمع‌آوري اطلاعات سامانه مي‌گويد: «هم طراحي سامانه داشتيم، هم تامين به روزرساني اطلاعات. قراردادهايي با استان‌ها داشتيم و به دنبال به‌روز کردن اطلاعات هستيم. منبع کليه اطلاعات مندرج در سامانه در قالب گزارش‌هاي مصوب و داده‌هاي اعتبارسنجي شده هست که تجميع مي‌شود و در دسترسي قرار مي‌گيرد. کار درازمدت تامين اطلاعات ماهواره‌اي است که زمينه خاص و تخصصي ماست و بعضي اطلاعات و داده‌هاي زميني در اختيار سازمان محيط زيست و سازمان‌هاست که با آن‌ها همکاري مي‌کنيم. اين ژئوپرتال استاني است که همگي متصل به سامانه ملي هستند و سازمان محيط زيست در سطح ملي مي‌تواند اطلاعات را کنترل و مديريت کند.»
او در پايان تاکيد مي‌کند که اين مجموعه به سامانه ژئوپرتال تالاب‌هاي کشور نگاه انتفاعي ندارد و آن را بخشي از مسئوليت اجتماعي خود مي‌داند. w
منبع:مجله دانش بنیان
ارسال به دوستان